Διάλεξη της Δρος Ελένης Σπ. Μπάνου, Προϊσταμένης της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων, τέως Προϊσταμένης της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης Αθηνών, με θέμα «Το Ολυμπιείο και τα άλλα ιερά – Οδοιπορικό στον αρχαίο Ιλισό».

Η διάλεξη πραγματοποιήθηκε στο Αμφιθέατρο του Μουσείου Ακρόπολης.

Περίληψη Ομιλίας:

Γύρω από την δροσερή αγκαλιά του Ιλισού, του ποταμού που επηρέασε την φιλοσοφική σκέψη στην αρχαιότητα, ιδρύθηκαν ποικίλα ιερά, θεμελιώθηκαν δημόσια κτήρια, ορθώθηκαν τείχη και χριστιανικοί ναοί.

Σύμφωνα με τις φιλολογικές μαρτυρίες εκεί οικοδομήθηκε ιερό του Διός, από τον γενάρχη Δευκαλίωνα, ο τάφος του Δευκαλίωνος, τέμενος της Ολυμπίας Γης, ναός Κρόνου και Ρέας,ιερό του δελφινίου Απόλλωνος (Δελφίνιον), τέμενος και άγαλμα του πυθίου Απόλλωνος, ιερό της εν Κήποις Αφροδίτης, ιερό της Ειλειθυίας. Επίσης στον Ιλισό υπήρχε ιερό ή βωμός του Βορέου, ιερό νυμφών και Αχελώου, Μητρώο (ιερό Δήμητρος και Κόρης), το ιερό του ίδιου του Ιλισού και των ιλισιάδων Μουσών, ιερό του Πανός, της Αρτέμιδος Αγροτέρας, ιερό του βασιλιά Κόδρου, βωμός του Ηρακλέους στο Κυνόσαργες, η αμαζονίδα στήλη και η οικία του μυθικού Αιγέα.

Τα ιερά πέριξ του μεγάλου τεμένους του Διός και κυρίως αυτά που εκτείνονται στη δεξιά όχθη του Ιλισού ήταν αφιερωμένα σε θεότητες, άρρηκτα συνδεδεμένες μεταξύ τους καθώς σχετίζονται με κοσμογονικούς και θεογονικούς μύθους (Γαία, Κρόνος, Ρέα, Ζεύς, Απόλλων, Δευκαλίων). Η χωροθεσία τους ήταν συνειδητή επιλογή των κατοίκων της πεδιάδας του Ιλισού διότι έτσι καλλιεργούσαν την παράδοση ότι ο γενάρχης των Ελλήνων σχετίζεται άρρηκτα με την Αθήνα, οπότε ενίσχυαν τη θέση τους έναντι των άλλων ελληνίδων πόλεων, και θεμελίωναν αυτό που αδιασάλευτα πάντοτε διακήρυτταν, την αυτοχθονία τους. Αντιθέτως, κατά μήκος της αριστερής όχθης του Ιλισού ιδρύθηκαν ιερά στα οποία κυριαρχούσε το κοσμικό στοιχείο: αφ ενός σχετίζονταν με την προβολή των Αθηνών ως ηγέτιδος δυνάμεως ανάμεσα στις άλλες ελληνίδες πόλεις (ιερό Πανός, Αρτέμιδος, Βορέα) και αφ ετέρου υπήρχαν ιερά που ικανοποιούσαν εσωτερικές ανάγκες, απάλυναν και απαντούσαν ακόμα και σε εσχατολογικής φύσεως ανησυχίες του ανθρώπου ως ατόμου και ως πολίτου (ιερό Ειλειθυίας Διός Μειλιχίου, Ηρακλέους και Θεσμοφορίων θεών).